بررسی نظریه محدث بحرانی پیرامون نقش حداکثری تقیه در تعارض أخبار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری علوم قرآن وحدیث

2 دانشیار دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد

3 استاد دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

تعارض أخبار یکی از اساسی‌ترین مسائل روایی است که در شکل‌گیری علم‌الحدیث، فهم محتوی و هدف کلام امامان: تأثیر بسزایی دارد. محدث بحرانی در کتاب الحدائق بر آن است تا عنصر تقیه را با تامل، به‌عنوان دلیل اصلی پدیده تعارض در اخبار ذکر کند و با ذکر ادله نقلی و عقلی می‌کوشد ثابت کند، امامان: عامل اختلاف‌افکنی میان اصحاب بوده‌اند، تا بدین‌سان، امر دین در میان دشمنان موهن جلوه نماید و بدین‌وسیله موجبات حفظ جان آنها فراهم آید؛ از اینرو وی موافقت با عامه را در ترجیح اخبار متعارض شرط نمی‌داند. همو تلاش کسانی را که درصدد معرفی پدیده جعل، به‌عنوان یکی از عوامل اختلاف احادیث، هستند را ناکافی دانسته و با استشهاد به دلایل و قرائن روایی و تاریخی این نظریه را با چالش مواجهه می‌کند. این پژوهش براساس روش تحلیل محتوی با بررسی آراء مخالف و موافق نظریه محدث بحرانی، سخن ایشان را بر مبناء شواهد روایی و عقلی، در جهت اصالت تقیه در تعارض اخبار متقن و مستدل برشمرده و رأی منتقدان را حائز وجاهت علمی کافی نمی‌داند.

کلیدواژه‌ها