بیان نظریه مسأله اصلی این است که در موارد احتمال تکلیف غیر مقارن با علم اجمالی،یا به تعبیر دیگر در شبهات بدوی،قبل از ملاحظۀ ترخیص یا احتیاط شرعی،مقتضای حکم عقل چیست:احتیاط است یا برائت؟آیا عقل حکم می کند در موارد احتمال تکلیف باید از جهت رعایت احتمال،احتیاط کرد یا اینکه چون بیانی بر واقع قائم نشده است، انسان آزاد و رها است،و عقابی(استحقاق عقابی)بر ارتکاب یا اجتناب محتمل الحرمه یا محتمل الوجوب،مترتب نمیشود؟ شهید صدر معتقد است ریشۀ این بحث مثل بسیاری از بحثهای اصولی دیگر همچون حجیة قطع و توابع آن،به این برمیگردد که ما دایرۀ شمول حق طاعت مولای حقیقی را چه اندازه میدانیم:آیا فقط تکالیف مقطوع را شامل میشود یا تکالیف مظنون و محتمل را نیز دربرمیگیرد؟ شهید صدر معتقد است دایرۀ حق مولا موسع است و شامل تکالیف محتمل هم میشود. پاسخ:اولا،هرچند جعل اباحه با جعل حرمت و وجوب فرق دارد ولی باید دید آیا به لحاظ بحث فعلی ما که مسئلۀ رعایت حق مولا است بین آن دو فرقی هست یا نه؟ و آیا این سخن درست است که در جعل اباحه غرض به نفس جعل قائم است نه فعل عبد؟ واقعیت این است که در جعل اباحه و ترخیص و آزادی برای عبد،ناگزیر غرضی وجود دارد مثل تسهیل و غیره که به فعل عبد یا نحوه فعل عبد قائم است و الا اگر غرض (چون غرض به محض جعل حاصل میشود)واین معقول نیست."