مقایسه روش شناختی شیخ انصاری و محقق خوئی در بهره گیری استقلالی از اجماع برای استنباط حکم شرعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات عربی، مجتمع زبان، ادبیات و فرهنگ شناسی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران

2 گروه مترجمی ، مجتمع زبان ادبیات و فرهنگ شناسی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران

چکیده

روش‌شناسی اجتهاد فقهی یکی از عناصر نقش‌آفرین در پیشرفت مطالعات فقهی و اصولی و اجماع به اقسام گوناگون خود، یکی از راه‌های شناخت روش اجتهاد فقهی است. در میان فقیهان، شیخ اعظم انصاری و محقق خویی دو فقیه صاحب روش، به عنوان دو نماینده اصلی روش تراکم ظنونی ‌ـ ‌بنا به قولی ‌ـ و روش مدرسه‌ای، در به کارگیری عنصر اجماع در فرآیند اجتهاد، روش متفاوتی دارند. حال با توجه به این‌که اجماع در دو کارکرد استقلالی (سندی) و مکملی در عرصه استنباط ظاهر می‌گردد، پژوهش حاضر در صدد پاسخ به این سؤال است که اجماع به عنوان دلیلی مستقل، چه جایگاهی در استنباط حکم شرعی در روش شیخ انصاری در مقایسه با محقق خویی دارد. تحقیق حاضر، با جست‌وجو در آثار اصولی و فقهی دو فقیه و با روشی نقلی‌ـ‌تاریخی، به توصیف و تحلیل اشتراکات، افتراقات و انفرادات ایشان نسبت به جایگاه سندی و استقلالی نهاد اجماع در اجتهاد پرداخته و به این نتیجه رسیده است که با توجه به تفاوت دیدگاه هر کدام از دو فقیه در بحث حجیت ظنون، مانند حجیت و گستره حجیت اجماع و فتواهای فقیهان ، ظن خاص‌محوری یا عدم آن در خبر واحد و ...، در کنار برخی اشتراکات، دو فقیه در کمیت و کیفیت بهره‌گیری از اجماع در استنباط تفاوت قابل توجهی دارند. نگاه روش‌شناختی به اجماع و بازخوانی ویژگی‌های روش اجتهاد قناعت‌محور و صناعت‌محور با تطبیق موردی بر روش شیخ انصاری و محقق خویی، از امتیازات این پژوهش است.

کلیدواژه‌ها

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار