تبیین نظام اندیشه اصولی شهید صدر در تعارض انگاری تزاحم امتثالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

عضو هسته پژوهشی مدرسه علمیه ولیعصر عج

چکیده

بسیار اتفاق می افتد که مکلف در زندگی روزمره خود دچار تزاحم امتثالی می‌شود. این چالش وقتی عمیق تر می‌شود که تزاحم امتثالی در ورطه تعارض گرفتار شود. در این هنگام است که اندیشمندان اصولی در‌صدد بر می‌آیند، چالش پیش‌رو را با ارائه راهکارهایی مرتفع سازند تا مکلف را از حیرت در تکلیف برهانند. این نوشته سعی دارد نظام اندیشه اصولی شهید صدر را در پاسخ به بازگشت مسئله تزاحم امتثالی به تعارض، مورد بررسی و واکاوی قرار دهد. تمرکز نوشته حاضر علاوه بر پاسخ نهایی شهید به مسئله اصلی، بر روی نظم منطقی و مرحله وار شهید از مواجهه با مسئله و سیر طی شده ایشان تا حل مسئله نیز می‌باشد. تحلیل آثار شهید صدر با رویکرد مسئله فوق به‌‌خوبی مشخص می کند که چهار مبنا در حل مسئله پیش‌رو دخیل است. در ابتدا مبانی انحلال شخصی در جعل و مراحل حکم شهید که جزء مبانی عام ایشان است، تزاحم امتثالی را به وادی تعارض می‌کشاند. اما در ادامه، دو مبنای امکان ترتب و قدرت بالمعنی الأعم(تحقق ترتب)، مبحث تزاحم امتثالی را از دامان تعارض خارج می کند. نتیجتاً تزاحم امتثالی از مبحث تعارض جدا می‌شود و صرفاً مشکلی در ناحیه امتثال مکلف باقی می‌ماند.

کلیدواژه‌ها