چگونگی جمع بین حکم واقعی و ظاهری از مسائل پیچیده‌ای است که اصولیان از دیرباز به دنبال راه حلی برای آن بوده‌اند. وجود هم‌زمان این دو حکم به مشکلات مختلفی چون تضاد، نقض غرض و... منجر می‌شود که علمای دانش اصول، راه‌های مختلفی را برای برون‌رفت از آنها پیشنهاد داده‌اند؛ ولی این راه‌ها با اشکالاتی مواجه است. در مقاله پیش رو ضمن اشاره به نظریه‌ای جدید در باب حکم ظاهری و واقعی و ارائه سه راه حل معتبر برای پاسخ به اشکالات، نظریه «تزاحم حفظی» شهید صدر در این زمینه بررسی و نقد می‌شود.
)