یکی از مباحث مهم و پرسابقه، که امروز نیز طراوت خود را دارد و اذهان زیادی به جستجوی آن در علوم مختلف عقلی میباشند، بحث رابطهی میان «اخلاق و دین» یا «اخلاق و شرع» است. اصولیان امامیه در بخش دلیلها و حجتها در علم اصول، قسمتی را به دلایل عقلی اختصاص دادهاند. از آشناترین مصادیق احکام عقل، احکامی است که دربارهی حسن و قبح یا نیکی و بدی افعال ارائه میدهد. اینکه چه نسبتی میان این احکام عقل و احکام شارع برقرار است از مسائل تأثیرگذار در علوم مختلف است، که میتوان از جملهی آنها، دانشهای فقه، اصول فقه، کلام و فلسفه را نام برد. در این نوشتار میکوشیم این بحث را با مراجعه به تحقیقات محقق قمی ; در ضمن چند مرحله دنبال کنیم.